Cebula

CEBULA

CHOROBY I SZKODNIKI CEBULI

Opracowano na podstawie pracy zbiorowej “Cebula – technologia uprawy i przechowywania” wydaną przez Instytut Warzywnictwa pod redakcją Franciszka Adamickiego i Adama Dobrzyńskiego oraz obserwacji własnych.

Zabiegi ochrony roślin należy wykonać zgodnie z aktualnymi zaleceniami IOR Poznań i IW Skierniewice

————————-

CHOROBY

————————–

ZGORZEL SIEWEK Chorobę powodują grzyby z rodzaju : Fusarium spp, Pythium spp., Rhizoctonia solani,., Phytophthora spp., Alternaria, Botrytis cinerea i inne.

Objawy Grzyby te atakują młode rośliny począwszy od momentu kiełkowania nasion do 2-3 tygodni po wschodach. Podstawowe objawy to brunatnienie kiełkujących roślin a następstwie tego ich obumarcie Na starszych roślinach powstają brunatne lub błyszczące plamki, wskutek czego całe rośliny zamierają. Objawia się to przewężeniem u podstawy, przewracaniem siewek.

Rozwój: Sprawcy zgorzeli siewek, mogą przeżyć przez wiele lat w suchej glebie w formie generatywnych zarodników przetrwalnikowych. Gdy gleba jest wilgotna zarodniki szybko kiełkują i w krótkim czasie tworzą formy atakujące rośliny. Rozwojowi zgorzeli siewek sprzyjają wysokiej wilgotności, niska temperatura gleby poniżej 10°C, zbyt głęboki wysiew nasion oraz zlewne i nie przepuszczalnej gleby.

Profilaktyka i zwalczanie:

• przede wszystkim przedsiewne zaprawianie nasion
• ponadto nie stosować wczesnego i głębokiego siewu nasion cebuli szczególnie na glebach zlewnych podkiełkowanych.
• zaprawianie nasion polecanymi zaprawami skutecznie chroni rośliny przed tą chorobą

—————————————-

GŁOWNIA CEBULI Chorobę powoduje grzyb: Urocystis cepulae Frost.

Objawy: Podobnie jak zgorzel siewek atakuje rośliny poprzez glebę. Jego zarodniki przetrwalnikowe zalegają w glebie przez wiele lat. Objawami choroby są ołowiowo-szare smugi na szczypiorze w okresie wschodów. Po pewnym czasie w miejscu porażenia skórka pęka. Z tego miejsca wydostają się na zewnątrz liczne zarodniki grzyba, które zakażają glebę. Porażone rośliny zamierają. Grzyb może atakować również cebule tuż przed zbiorem, powodując smugowate ciemnienie łusek wewnętrznych podczas gdy na zewnątrz łusek okrywowych widoczne są czarne skupienia zarodników grzyba. Oczywiście takie cebule źle się przechowują.

Rozwój: Źródłem zakażenia roślin są zarodniki grzyba zalegające w glebie, które dostały się z porażonych roślin w okresie wegetacji. W glebie formy przetrwalnikowe tego grzyba mogą przetrwać nawet do 15 lat. Rozwojowi choroby i szybkiej infekcji roślin sprzyja niższa temperatura gleby, tj. w zakresie 14-19°C oraz umiarkowana wilgotność gleby. Zahamowanie infekcji i rozwoju choroby następuje przy temperaturze gleby powyżej 23°C. Okres podatności cebuli na zakażenie głownią w okresie wschodów jest krótki i ogranicza się zwykle do fazy kiełkowania. Rozwojowi choroby może sprzyjać zbyt wczesny wysiew cebuli lub długotrwały okres wiosennych chłodów.

Profilaktyka i zwalczanie:

• nie uprawiać cebuli na zakażonym polu przez okres co najmniej 4-5 lat.
• pole przeznaczone pod cebulę nawozić nawozami organicznymi w roku poprzedzającym uprawę. (przyspieszenie kiełkowania nasion co polepsza kondycję młodych roślin
• najlepszym lekarstwem na tą chorobę jest jednak płodozmian tam gdzie on jest stosowany – nie ma problemu z tą chorobą.

——————————————

FUZARYJNA ZGNILIZNA CEBULI Chorobę wywołują grzyby z rodzaju Fusarium spp.

Objawy: Źródłem infekcji jest zakażone gleba. Występuje najczęściej tam r gdzie cebulę uprawia się w monokulturze lub po innych warzywach cebulowych (por, czosnek). Choroba ta rozwija się dobrze na stanowiskach podmokłych i w zagłębieniach terenowych. W młodej fazie wzrostu cebuli powoduje żółknięcie liści, następnie placowe zamieranie roślin. W starszej fazie wzrostu objawy są widoczne dopiero w okresie zbioru lub przechowywania cebuli. Jest to wówczas gniciem cebuli od piętki. Dodatkowo może pojawiać się na cebuli różowobiały nalot grzybni.

Rozwój: Grzyb zimuje w postaci przetrwalników najczęściej wraz z resztkami porażonych roślin w glebie lub na porażonej cebuli w przechowalni. Infekcja roślin może zachodzić w szerokim zakresie temperatury, tj. od 13° do 30° C. Optymalna temperatura do zakażenia to 22-23° C, chociaż może on rozwijać się dobrze poza zakresem tych temperatur. Ważne jest to że choroba może rozprzestrzeniać się także z wodą, glebą, nasionami oraz może być przenoszona przez wiatr i owady.

Profilaktyka i zwalczanie

• Nie uprawiać cebuli w monokulturze i na stanowiskach podmokłych.
• Stosować kompleksowe zaprawianie nasion.
• Sortować cebulę przed złożeniem do przechowalni.

————————————

BIAŁA ZGNILIZNA CEBULI

Objawy: Występuje z reguły na polach, gdzie cebulę uprawia się w monokulturze lub po innych warzywach cebulowych (por, czosnek, szczypiorek, siedmiolatka). Powoduje zgorzel siewek i w konsekwencji brak wschodów. Zaatakowane rośliny mają charakterystyczny obfity, biały, watowaty nalot grzybni. Następnie pojawiają się kuliste, czarne sklerocja. W czerwcu, lipcu, rośliny zamierają płacowo. Po wyrwaniu cebul można zauważyć białą watowatą grzybnię u podstawy cebuli. Na plantacjach silnie zakażonych białą zgnilizną w końcowej fazie wzrostu, następuje masowe gnicie. Porażone rośliny gniją również podczas przechowywania.

Rozwój: Źródłem choroby jest zakażona gleba oraz zakażony materiał wysadkowy. Przetrwalniki grzyba (sklerocja) mogą przetrwać w glebie przez wiele lat lecz kiełkują wyłącznie w obecności roślin żywicielskich. Najlepsza temperatura dla rozwoju choroby to 17-21 °C. Natomiast temperaturze około 5° i powyżej 25°C grzyb rozwija się słabo.

Profilaktyka i zwalczanie

• stosować odpowiedni płodozmian -na polach zakażonych nie uprawiać cebuli przez okres 5-8 lat.
• przed siewem nasiona zaprawiać według zaleceń.
• w przypadku stosowania dobrego płodozmianu nie ma mowy o wystąpieniu tej choroby, w przeciwnym razie zaprawianie nasion jest konieczne

————————————

MĄCZNIAK RZEKOMY sprawca: Peronospora destructor (Berk.) Fr.

Objawy: Choroba występuje na plantacjach nasiennych, na cebuli uprawianej z dymki, siewu wiosennego i uprawy ozimej. Wyróżnia się tutaj pierwotne porażenie na zakażonych cebulach wysadkowych lub dymce a objawami są zahamowany wzrost, i stopniowo wyginające się ku dołowi liście. Pod koniec maja, pojawia się białoszary nalot grzyba. W ciągu kolejnych dni nalot grzyba pojawia się niemal na całej roślinie i wówczas może dojść do całkowitego zamierania roślin.

Rozwój: Grzyb zimuje w mięsistych łuskach cebuli wysadkowej, dymce, resztkach roślin siedmiolatki czy szczypiorku stanowiąc pierwotne źródło infekcji na wiosnę. Może także przetrwać na cebuli ozimej. Zarodnikowanie grzyba na roślinach z cebul z zimującą grzybnią może nastąpić już w maju i na początku czerwca a sprzyjają temu wilgotne noce z przelotnymi opadami lub utrzymującym się zamgleniem w temperaturze 10-12°C. Co ciekawe zarodniki potrzebują do rozsiewania się okresów suchej pogody. Natomiast obfite opady deszczu lub deszczowanie powoduje zahamowanie procesu zarodnikowania grzyba. Dlatego też w okresach ciągłych opadów deszczu proces zarodnikowania grzyba i zakażenie roślin jest niemożliwe. Najbardziej gwałtowny rozwój choroby następuje w okresach zmiennej, zwłaszcza burzowej pogody oraz w okresach występowania obfitych mgieł nocnych i długotrwałego utrzymywania się rosy na roślinach. W sprzyjających warunkach dla rozwoju mączniaka rzekomego oraz braku odpowiedniej ochrony całkowite zniszczenie szczypioru może nastąpić nawet w ciągu kilku dni.

Profilaktyka i zwalczanie

• plantacje cebuli z siewu należy umieścić z dala od plantacji cebuli nasiennej i uprawianej z dymki oraz zbiorników wodnych, łąk i pól otoczonych krzewami.
• w przypadku uprawy cebuli na tym samym polu niszczyć “odrosty” po cebulach zimujących w glebie, nie później niż do połowy maja.
• usuwać z pola rośliny z pierwotnymi objawami choroby- jest to ważny i potrzebny zabieg, niekiedy lekceważony, a naprawdę można później stosować mniej środków ochrony a przez to obniżyć koszty produkcji.
• stosować ochronę chemiczną według zaleceń.

—————————————

RÓŻOWA ZGNILIZNA KORZENI CEBUL I PORA

Objawy: Źródło zakażenia – gleba. Poraża cebulę, czosnek, por i szczypiorek. Charakterystycznym objawem jest przebarwienie się korzeni na różowo w drugiej połowie okresu wegetacji a następnie ich zamieranie. Niektóre korzenie zamierają bez zmiany zabarwienia. Przy wczesnym i silnym porażeniu roślin, w latach suchych i bardzo ciepłych, już od połowy lipca może następować przyspieszone zakończenie wegetacji. Szczypior załamuje się, cebula nie dorasta do właściwej wielkości.

Rozwój: Źródłem choroby jest zakażona gleba. Porażenie młodych korzeni zdarza się rzadko, natomiast w miarę starzenia się roślin, a także pod wpływem niekorzystnych warunków otoczenia, zwłaszcza wysokiej temperatury gleby, zasolenia oraz panującej suszy, wzrasta szkodliwość choroby. Choroba częściej występuje na glebach zlewnych, o małej zawartości próchnicy.

Profilaktyka i zwalczanie

• przestrzegać kilkuletniej przerwy w uprawie cebuli i czosnku na tym samym polu.
• podobnie jak w przypadku głowni cebuli, nawożenie obornikiem jesienią w roku poprzedzającym uprawę cebuli, ogranicza szkodliwość tej choroby.
• przedsiewne zaprawianie nasion lub wysadków cebuli ogranicza porażenie roślin.
• por oraz niektóre odmiany cebuli o silnym systemie korzeniowym wykazują wysoki poziom tolerancji na różowienie korzeni.
• tak jak w przypadku wszystkich chorób doglebowych prawidłowe zmianowanie jest najbardziej skuteczne.

—————————————-

ALTERNARIOZA CEBULI sprawca: Alternaria porri (Ellis) Cif., Alternaria alternata

Objawy: objawem alternariozy są brązowo-fioletowe plamy, zmieniające barwę na brunatno-czarną, pokryte aksamitnym nalotem grzybni. Choroba przyspiesza zamieranie liści. Grzyb poraża najczęściej liście, uprzednio porażone przez mączniaka rzekomego.

Rozwój: Choroba występuje zwykle w drugiej połowie lata w okresach ciepłej i wilgotnej pogody. Szybki rozwój i rozprzestrzenianie się patogenu następuje w dni wietrzne, podczas opadów deszczu lub nawadniania.

Profilaktyka i zwalczanie

• wysiewać nasiona kompleksowo zaprawione zaprawami grzybobójczymi.
• regularnie stosować fungicydy przeciwko mączniakowi rzekomemu

—————————————–

ANTRAKNOZA CEBULI sprawca: Colletotrichum circinnans (Berk.) Vogl.

Objawy: Choroba występuje sporadycznie i dotyczy właściwie odmian cebuli o białej łusce które wykazują wysoką wrażliwość. Objawy występują zwykle na suchej łusce cebuli w postaci czarnych plam o średnicy 2-3 cm, na powierzchni tych przebarwień tworzą się koncentrycznie rozmieszczone złoża zarodników grzyba.

Rozwój: Źródłem infekcji jest zakażona gleba, resztki chorych roślin i porażone cebule pozostawione w polu.

Profilaktyka i zwalczanie

• nie uprawiać cebuli o białych łuskach w bliskim sąsiedztwie z cebulą o łuskach kolorowych.
• podczas przechowywania cebuli zwracać szczególną uwagę, aby wilgotność powietrza nie przekraczała 75%.
• ochrona chemiczna plantacji cebuli przed szarą pleśnią chroni jednocześnie przed antraknozą.

————————————-

ŻÓŁTA KARŁOWATOŚĆ CEBULI sprawca: Onion yellow dwarf virus (OYDV)

Objawy: Wirus atakuje cebulę, czosnek, szalotkę, pory, żonkile, narcyzy i wiele chwastów. U podstawy porażonych liści zaobserwować można jasnozielone, z czasem żółknące smugi, sukcesywnie obejmujące swym zasięgiem pozostałe części blaszki. Liście są słabe, spłaszczone, pofałdowane i zwisające. U chorych cebul szyjka nie zasycha, ponieważ rośliny wciąż wytwarzają nowe liście. Często choroba przebiega bezobjawowo, zwłaszcza podczas niskiej temperatury i w pierwszym roku uprawy. Cebula porażona wirusem w czasie przechowywania ulega łatwo zakażeniu szarą pleśnią.

Rozwój: Pierwotnym źródłem infekcji jest zawirusowana cebula wysadkowa i dymka. W trakcie wegetacji wirus przenoszony jest w sposób nietrwały, przez wiele gatunków mszyc, a także mechanicznie podczas obcinania szczypioru. Pierwsze symptomy chorobowe pojawiają się po 9-15 dniach od zakażenia. Rozwojowi patogenu sprzyja nadmierne nawożenie potasem i późny termin siewu nasion.

Profilaktyka i zwalczanie

• przestrzegać prawidłowego zmianowania.
• plantacje cebuli z siewu nie zakładać w pobliżu plantacji nasiennych i cebuli z dymki.
• usuwać rośliny z objawami choroby.
• bardzo ważna jest tutaj selekcja roślin, ponieważ ich usunięcie z pola przeciwdziała, dalszemu rozprzestrzenianiu się tej choroby. Nie wystarczy jedna selekcja, bo nie na wszystkich roślinach od razu ujawni się wirus. Po każdej selekcji dobrze byłoby zrobić oprysk niszczący owady ssące (oczywiście jeśli występują)
• ważne jest też ochrona przed owadami , które mogą przenosić tę chorobę. Do wymienionej wyżej mszycy, dołączyć można i wciornastki ale także i inne.

———————————————

SZKODNIKI

——————————————-

ŚMIETKA CEBULANKA

Objawy : Młode rośliny gniją od dołu i pozbawione są korzeni. Ich szczypior więdnie, żółknie i zasycha. W przypadku dymki i wysadków larwy żerują między mięsistymi łuskami, a piętka jest pozbawiona większości korzeni.

Rozwój : Owadem dorosłym jest – muchówka, długości 6-7mm z czarnymi odnóżami. Beznożna larwa, długości do 7 mm, jest biaława, ze zredukowaną głową w postaci stożka. Bobówka /poczwarka/ jest nieco krótsza od larwy, jasnobrązowa, później brunatna. Śmietka cebulanka zimuje w postaci bobówki w ziemi na głębokości 2-12 mm, w miejscu żerowania larw. Muchy pierwszego pokolenia wylatują przeważnie na początku maja. Zbiega się to z fazą różowego pąka u jabłoni, a składanie jaj przez samice odbywa się około 2 tygodnie później i trwa przez cały sezon wegetacyjny, aż do pierwszych przymrozków (rys. 12). Samica składa jaja u nasady roślin lub w ich bezpośrednim sąsiedztwie pod grudkami ziemi. Na starszych roślinach, jaja są składane w pobliżu piętki. Jedna samica może złożyć do 100 jaj. Larwy pierwszego pokolenia żerują od trzeciej dekady maja do początku lipca. Muchy drugiego pokolenia pojawiają się w połowie lipca, a larwy żerują od końca lipca do zbiorów, a także w składowanej cebuli. Samice składają jaja także w uszkodzone części roślin. Rozwój larw trwa przeciętnie 20 dni. Szczytowy okres składania jaj przez samice pierwszego pokolenia przypada zwykle na pierwszą lub drugą dekadę czerwca. Wtedy też obserwuje się największe szkody wyrządzane przez śmietkę. Samice drugiego pokolenia składają jaja przeważnie w sierpniu, co stwarza zagrożenie dla później uprawianych roślin i plantacji nasiennych.

Profilaktyka i zwalczanie:

• unikanie częstej uprawy cebuli na tym samym polu lub w jego bezpośrednim sąsiedztwie.
• nie dopuszczanie chwastów do kwitnienia, ponieważ przyciągają one muchówki. Odżywiają się one bowiem ich nektarem, a samice składają jaja na pobliskich cebulach.
• w zależności od rodzaju uprawy cebuli, zaleca się kilka sposobów chemicznej ochrony. Na ogół do zwalczenia tego szkodnika wystarcza zaprawianie nasion polecanymi preparatami chemicznymi
• trzeba pamiętać że ta muchówka lubi miejsca zaciszne, osłonięte od wiatru, bardziej wilgotne, tam porażenie może być silniejsze.

——————————————

UDNICA CEBULÓWKA

Objawy Larwy żerują między formującymi się łuskami. W późniejszym okresie żerują gromadnie wewnątrz cebul zmieniając ją w gnijącą masę z wysychającymi, zewnętrznymi łuskami. Udnica opanowuje starsze rośliny, wcześniej uszkodzone mechanicznie lub przez śmietkę cebulankę czy też inne szkodniki. Ich masowe żerowanie przyspiesza gnicie roślin, a porażone cebule nie nadają się do przechowywania.

Rozwój Owadem dorosłym jest ciemna muchówka o metalicznym, zielonym kolorze długości do 9 mm. Beznożna larwa, jest brudnobiała. Szarobrązowa bobówka jest długości do 8 mm. Bobówki zimują w glebie, między łuskami gnijących cebul lub w pędzie kwiatowym. W czerwcu wylatują muchówki pierwszego pokolenia. Składają one jaja na młodych roślinach. Samice drugiego pokolenia, których lot przypada na sierpień i wrzesień, składają często jaja na roślinach uszkodzonych przez śmietkę cebulankę. Rozwój larw trwa od 18 do 25 dni.

Ochrona Szkodnika skutecznie zwalcza się tymi samymi sposobami i środkami chemicznymi co śmietkę cebulankę.

—————————————

MINIARKA CEBULÓWKA (liromyza cepae)

Objawy: Larwy żerują wewnątrz szczypioru zdrapując miękisz. Muchówka, długości do 2 mm, posiada czarne odnóża oraz żółtawą głowę i czułki. Beznożna larwa, długości do 6 mm jest biała, z sześcioma wyrostkami na końcu ciała. Larwa tworzy bobówkę o długości do 3 mm, żółtobrązowego koloru.

Rozwój Miniarka zimuje w stadium bobówki w glebie w miejscu żerowania larw. Muchówki wylatują w maju. W czerwcu można na szczypiorze zauważyć charakterystyczne nakłucia w postaci szeregowo ułożonych jasnych plamek. Są to nakłucia spowodowane przez samicę miniarki, która do tkanki składa jaja w ilości 1-3 sztuk w jedno miejsce. Rozwój larw trwa przeciętnie 2 tygodnie. Po tym czasie larwy schodzą do ziemi.

Profilaktyka i zwalczanie:

• głęboka orka przedzimowa uniemożliwia części populacji muchówek wiosenne wyjście z ziemi
• przy większym nasileniu szkodnika należy unikać częstego uprawiania roślin cebulowych na tym samym polu lub w jego bezpośrednim sąsiedztwie
• przestrzegać prawidłowego zmianowania upraw
• przy zwiększonej szkodliwości tej miniarki należy przeprowadzić zabieg chemiczny w formie oprysku.

—————————————–

WGRYZKA SZCZYPIORKA

Objawy: Na szczypiorze są widoczne podłużne, jasne pasemka, z wygryzionym od wewnątrz miękiszem liścia. Jest to efekt żerowania gąsienic. Z zewnątrz, skórka szczyptom nie jest uszkodzona. Przy licznym żerowaniu gąsienic, opisane pasemka są widoczne na całej długości szczypioru. Gąsienice uszkadzają także pędy nasienne, dno kwiatowe oraz formujące się nasiona. Uszkodzone kwiatostany są rozpierzchłe. Larwy wgryzki szczypiorki żerują także w liściach, pędach i kwiatostanach pora i czosnku.

Rozwój Owadem dorosłym jest szarobrunatny motyl długości do 8 mm i rozpiętości skrzydeł do 15 mm. Pierwsza para skrzydeł jest brunatnopopielata, a druga para jest szara, obrzeżona strzępiną. Gąsienica długości do 10 mm jest kremowa, z szarymi brodawkami wzdłuż ciała i brązową głową. Poczwarka długości do 8 mm, jest koloru początkowo brązowego później ciemnobrunatnego. Motyle zimują w resztkach pożniwnych, na miedzach i w pomieszczeniach. W okresie wiosennym, przeważnie w drugiej połowie kwietnia, motyle przelatują na pobliskie pola, gdzie samice po odnalezieniu rośliny żywicielskiej, składają jaja. Jedna samica może złożyć do 180 jaj. Składanie jaj rozpoczyna się w okresie, kiedy Gąsienice pierwszego pokolenia żerują przede wszystkim na plantacjach nasiennych, a drugiego pokolenia na cebuli konsumpcyjnej. Rozwój gąsienicy trwa około 16 dni. Po tym okresie przegryza się ona na zewnątrz, przepoczwarczając się w oprzędzie na różnych częściach rośliny.

Profilaktyka i zwalczanie:

• wskazane jest usuwanie i niszczenie resztek pożniwnych, a także odkażanie pomieszczeń magazynowych, w których składowano nasienniki
• zabiegi ochronne w postaci opryskiwania plantacji, należy rozpocząć w okresie wylęgania się gąsienic lub wcześniej, kiedy gąsienice wewnątrz jaja osiągną stadium czarnej główki

—————————————-

ROLNICE

Objawy: Na cebuli są widoczne obszerne wżery prowadzące w głąb mięsistych warstw łusek. Młodsze rośliny /siewki/ mogą być przez gąsienice podgryzane i częściowo wciągane do ziemi. W szczypiorze, Rolnice są polifagami i żerują na wielu gatunkach upraw.

Rozwój Motyle, to typowe krępe, z dobrze widocznym brązowawym tułowiem i przeważnie jaśniejszym, silnie segmentowanym odwłokiem. Gąsienice są przeważnie szarobrunatne z paskami lub bez o tłustym połysku, przy dotknięciu zwijają się w kłębek. Dochodzą do długości 50 mm. Zimują do głębokości 25 cm, a najczęściej 10-15cm pod powierzchnią ziemi. Żerowanie rozpoczynają wczesną wiosną, kiedy rusza wegetacja roślin. Na plantacjach cebuli żerują aż do zbiorów, chociaż szczytowe okresy uszkodzeń notowane są w okresie maja i czerwca, a później sierpnia i września. Motyle, pojawiają się w maju. Lot odbywają wieczorem i nocą składając do 2000 jaj w różnych miejscach: w glebę, u podstawy roślin lub na roślinach. Młodsze gąsienice mogą żerować w dzień zeskrobując tkankę, natomiast starsze osobniki żerują nocą, kryjąc się na dzień pod grudkami ziemi.

Profilaktyka i zwalczanie:

• nie zakładać plantacji po wieloletnich uprawach jak m.in.: łąkach, pastwiskach, koniczynie, lucernie, krzewach owocowych lub ozdobnych, bez wykonania zabiegów zwalczania szkodników glebowych, wykonaniu głębokiej orki, a w okresie jesiennym
• nie dopuszczać do rozwoju chwastów, ponieważ są one głównym źródłem pokarmu w okresie wiosennym, szczególnie dla młodych gąsienic
• skutecznym i tanim zabiegiem zwalczania jest użycie insektycydów granulowanych po sprzęcie roślin z pola.

————————————–

CHOWACZ SZCZYPIORAK (Ceutorrhynchus /Oprohinus/ suturalis).

Objawy: Na zewnątrz szczypioru widoczne są wąskie, podłużne jasne pasemka z nieuszkodzoną od zewnątrz skórką. Od środka brak miękiszu liścia, który został wygryziony przez znajdujące się wewnątrz larwy. Na szczypiorze widoczne są ponadto drobne, rzędowo ułożone otwory wygryzione przez chrząszcze. Silnie uszkodzone liście żółkną, a następnie przedwcześnie zasychają. Największe szkody wyrządzają w maju i czerwcu.

Rozwój: Chrząszcz, długości do 3 mm jest czarny, pokryty szarymi łuskami, z jaśniejszą linią biegnącą środkiem ciała. Przód głowy z długim ryjkiem. Larwa jest beznożna, długości do 7mm, początkowo zielonawa, później żółta z brązową głową. Larwa przepoczwarcza się w ziemi. Zimują chrząszcze w przyległej do pola miedzy, ściółce, w rowach i nieużytkach, a także pod grudkami ziemi. Na wiosnę /koniec kwietnia, maj/, przechodzą na pola, gdzie odżywiają się tkanką szczypioru, a samice składają do niego jaja. Larwy żerują około dwóch tygodni, po czym przegryzają się na zewnątrz szczypioru i przechodzą do ziemi. Ich cały cykl rozwojowy trwa około dwóch miesięcy. Chrząszcze następnego pokolenia pojawiają się w lipcu i sierpniu. Po przejściowym żerowaniu przechodzą one w zimową diapauzę.

Profilaktyka i zwalczanie:

• unikać zakładania plantacji w sąsiedztwie miedz, przy których w ubiegłym cyklu uprawy stwierdzono liczne występowanie szkodnika
• niszczyć resztki pozbiorcze cebuli oraz odpady z przechowalni, w których gromadzą się chrząszcze. Jesienią, w pasie położonym wzdłuż przyszłorocznego pola, można wysadzić dymkę
• chrząszcze gromadzące się wczesną wiosną na wschodzącym szczypiorze można opryskać środkiem chemicznym i przyorać.

————————————–

POSKRZYPKA CEBULOWA

Objawy: Żerują chrząszcze i larwy na zewnątrz i wewnątrz liści. W szczypiorze są widoczne otwory z poszarpanymi brzegami. Szczypior często łamie się lub jest ścięty w górnej części. Na jego powierzchni są widoczne ciemne odchody szkodnika. Larwy żerują także na innych roślinach cebulowych.

Rozwój: Chrząszcz jest koloru ceglastobrązowego długości do 8 mm. Larwa jest koloru brunatno-żółtego, długości do 8 mm. Przed przepoczwarczeniem się, larwa przybiera kolor brunatnoceglasty. Brunatnoszara poczwarka znajduje się w luźnym kokonie. Zimują chrząszcze i poczwarki w glebie lub ściółce. W okresie wiosennym chrząszcze przelatują na pola cebuli, zasiedlając wchodzące rośliny. W maju i czerwcu, samice składają jaja na dolnej części szczypioru. Okres rozwoju jaja trwa około 7-10 dni. Żerowanie larw na roślinie trwa 16-20 dni. Po zakończeniu żerowania, larwy opuszczają się do ziemi. Stadium poczwarki trwa około 20-22 dni. Poskrzypka występuje w dwóch pokoleniach: pierwsze żeruje w maju i czerwcu, a drugie – lipcu i sierpniu

Profilaktyka i zwalczanie:

• Obecność szkodnika można najwcześniej stwierdzić na cebuli siedmiolatce, dymce lub cebuli wysadkowej. Można je użyć jako rośliny przynęcające, posadzone wzdłuż zakładanej plantacji z siewu.
• Gromadzące się chrząszcze zniszczyć, opryskując je odpowiednim insektycydem
• w przypadku silniejszego opanowania plantacji, należy ją opryskać jednym z insektycydów zalecanych do zwalczania chowacza szczypioraka.

—————————————-

WCIORNASTEK TYTONIOWIEC

Objawy: Żerują owady dorosłe i larwy wysysając soki z liści. Na szczypiorze są widoczne początkowo białosrebrzyste plamki, które z czasem zlewają się. Szczypior staje się wówczas szary, ulega deformacji, załamuje się, żółknie i zasycha. W miejscu żerowania, wciornastki pozostawiają swoje odchody w postaci czarnych plamek. Uszkodzone rośliny słabo rosną i wykształcają małe cebule.

Rozwój: Owad dorosły, długości do 0.9 mm /samiec/ i do 1.3 mm /samica/, jest koloru od żółtego do ciemnobrunatnego. Skrzydła obrzeżone strzępiną. Larwa podobna do osobnika dorosłego jest bezskrzydła, początkowo koloru białego, później żółtawego. Nimfa jest również żółtawa, z zaczątkiem skrzydeł. Zimują dorosłe osobniki w zeschniętych resztkach łusek cebuli lub chwastów, na miedzach, a także w wierzchniej warstwie ziemi. Z kryjówek wychodzą wczesną wiosną, gdy tylko ruszy wegetacja roślin. Początkowo żerują i rozmnażają się na roślinach dziko rosnących w miejscu zimowania, a później przechodzą na pola cebuli, uszkadzając ją w różnych fazach rozwojowych. Ich masowy rozwój rozpoczyna się zwykle w połowie maja i trwa aż do zbioru cebuli. Samica żyje przeciętnie do 40 dni składając około 100 jaj. Jaja, których rozwój trwa do 6 dni, są składane pojedynczo w tkankę. Rozwój larwy trwa do 14 dni. Po tym okresie przepoczwarcza się w ziemi. W jednym roku może rozwijać się od 4 do 6 pokoleń.

Profilaktyka i zwalczanie:

• Rozprzestrzenianiu się szkodników zapobiega: niszczenie resztek pożniwnych oraz głęboka orka
• obecność 6-10 wciornastków na roślinie jest sygnałem do rozpoczęcia zabiegu w postaci opryskania plantacji jednym z polecanych insektycydów. Zabieg należy powtórzyć po 5-7 dniach, z uwagi na to, że część populacji szkodnika przebywa przejściowo w ziemi wchodząc z powrotem na rośliny po przejściu stadium nimfy. Jak mały to szkodnik, a jak bardzo uciążliwy i trudny do zwalczenia. Nie może być w żaden sposób lekceważony. W ostatnich latach, kiedy nasz klimat generalnie złagodniał znajduje on sobie dobre warunki do przezimowania. Z tego względu bardzo szybko poraża wiosną, wszelkie oziminy. Szkodnik ten bardzo łatwo migruje z rośliny na roślinę (nie są tutaj żadną przeszkodą jego zdeformowane skrzydełka), tak, że może przechodzić z plantacji, która kończy okres wegetacji na młodsze rośliny. Tak dzieje się w przypadku wysiewu letniego cebuli ozimej, gdzie migruje on z dojrzewających zbóż na młode siewki cebuli stanowiąc duże zagrożenie. Jego populację ograniczają ulewne deszcze które spłukują go z roślin i przyklepują do ziemi. Z obserwacji wynika że liczebność tego szkodnika ostatnio wzrasta. Tak naprawdę preparaty polecane do zwalczania wciornastka, zwykle jedynie ograniczają jego liczbę a nie likwidują całkowicie

—————————————–

ROZKRUSZEK KORZENIOWY (Rhizoglyphus echinopus)

Objawy: Szkodnik ten występuje na polu w okresie wegetacji cebuli, a także w przechowalniach. Zasiedla starsze rośliny. Rozkruszki żerują początkowo na brzegach piętki, wchodząc później w głąb mięsistych łusek, rozkruszając je. Pod wpływem żerowania, piętka zmienia się w spróchniałą masę i odpada, a reszta cebuli gnije. Najchętniej opanowują rośliny wcześniej uszkodzone przez inne szkodniki oraz choroby przenoszą patogeniczne mikroorganizmy.

Rozwój: Ciało rozkruszka jest bezbarwne, błyszczące, silnie wypukłe, długości do 0.5 mm. Odnóża są beżowe, z kolcami na stopach. Larwa jest bezbarwna, płaska, ruchoma, długości do 0.3 mm. Zimują osobniki dorosłe i nimfy w resztkach pożniwnych, przechowalniach, szklarniach, pieczarkarniach, kompoście. Oprócz roślin, rozkruszki mogą rozwijać się w ziemi, rozkładających się szczątkach roślinnych i zwierzęcych, grzybach i produktach magazynowych w temperaturze od + 3 do 31°C i wilgotności powietrza powyżej 86%. Dorosłe rozkruszki, w zależności od temperatury, żyją od 35 do 90 dni. Samice rozpoczynają składać jaja, kiedy temperatura powietrza przekracza 4- 10°C. W ciągu całego życia składają one na cebuli do 100 jaj, chociaż na innych roślinach mogą złożyć do 700 jaj. Szkodniki te rozprzestrzeniają się z ziemią i opanowanymi produktami rolnymi. Na polu, rośliny są masowo porażane w pełni sezonu wegetacyjnego.

Profilaktyka i Zwalczanie:

• regularne usuwanie i niszczenie porażonych roślin w polu
• kontrolowanie cebul przeznaczonych do przechowywania
• z opanowanych cebul można też usuwać zewnętrzne łuski, od których rozkruszki rozpoczynają zasiedlanie roślin.
• złożoną w przechowalni cebulę należy układać w cienkich warstwach, w niskiej temperaturze i wilgotności, w przewiewnym miejscu. Puste przechowalnie należy dezynfekować za pomocą siarki (10 g na l m³) lub przez gazowanie bromkiem metylu /20-25 g na l m³/.

—————————————–

PRZĘDZIOREK CHMIELOWIEC

Rozwój: Ciało przędziorka jest bezbarwne, wielkości do 0.5 mm. Efektem żerowania na szczypiorze jest powstawanie jasnych plamek, które przy liczniejszym występowaniu przędziorków, zlewają się powodując żółknięcie i wyginanie się szczypioru. Zasiedlają rośliny „placowo”, przeważnie na plantacjach zlokalizowanych w pobliżu upraw pod osłonami lub sadów.

Zwalczanie: zwalcza się je przez opryskiwanie porażonych powierzchni . Jest bardzo rzadko spotykany na cebuli. Preferuje inne rośliny.

————————————

NISZCZYK ZJADLIWY

Objawy Porażone siewki nabrzmiewają u podstawy, ulegają zniekształceniu i mają poskręcany szczypior. U starszych roślin porażone łuski stają się gąbczaste, roślina gnije od piętki i pozbawiona jest korzeni. Nasada szczypioru wychodząca z cebuli jest zgrubiała, mączasta. Liście żółkną i zamierają. Szkodnik występuje „placowo”, stąd na polu są widoczne skupiska zamierających roślin. Roślinami żywicielskimi jest około 400 gatunków roślin. Oprócz cebuli, szkodliwość tego gatunku stwierdzono dotychczas w stosunku do następujących upraw: czosnku, selera, pietruszki, bobiku, bobu, ziemniaka. Obecność od 5 do 10 osobników na 0.5 dcm³ gleby powoduje istotny spadek plonu. Na glebach cięższych niszczyk występuje w liczniejszych populacjach może przeżyć dłuższy okres czasu bez rośliny żywicielskiej.

Rozwój Nicienie są bezbarwne, wrzecionowatego kształtu, długości do 1.5 mm. W szczytowej części ciała znajduje się sztylet, którym niszczyk wkłuwają się do komórek roślinnych. Ciało dojrzałych samic ulega zgrubieniu; w ciągu swego życia składają do 500 jaj w tkankę rośliny. Rozwój nicienia zaczyna się od jaja, poprzez 4 stadia młodociane do formy dorosłej. W temperaturze od 13 do 18°C okres rozwoju trwa 17-23 dni. Poniżej + 1°C i powyżej temperatury +36°C czynności życiowe zostają zahamowane. Zakres podanych temperatur pozwala na wydanie kilkunastu pokoleń w ciągu roku. Niszczyk rozwija się przede wszystkim w tkance łodygi, a także w szczypiorze, cebuli lub korzeniach zapasowych. Zimuje w glebie, w szczątkach roślinnych, nasionach, wysadkach i dymce.

Profilaktyka i zwalczanie:

• Niszczyk przenosi się przede wszystkim z wysadkami oraz nasionami cebuli. Stąd też, konieczna jest kontrola jakościowa nasion i wysadków przed ich siewem lub sadzeniem
• porażony materiał roślinny nie może być użyty do sadzenia
• porażenie rosnących roślin następuje poprzez larwy znajdujące się w ziemi. W okresie wegetacyjnym, w miarę możliwości, chore rośliny należy usuwać
• na porażonym polu należy przerwać uprawę cebuli i innych roślin żywicielskich na okres 5-8 lat. Większą przerwę stosuje się na cięższych glebach. Na porażonym polu należy unikać uprawiania po sobie następujących gatunków roślin: cebuli, czosnku, selera, pietruszki, bobu, bobiku i ziemniaków
• Niszczyk nie rozwija się natomiast na następujących uprawach: pszenicy, życie, jęczmieniu, kukurydzy, fasoli, grochu, wyce, marchwi, buraku, roślinach kapustnych, sałacie, pomidorze, ogórku.