Burak ćwikłowy

—————————————————-

CHOROBY GRZYBOWE

—————————————————-

CHWOŚCIK BURAKA /Cercospora beticola Sacc./  Choroba powodowana przez grzyby , występująca powszechnie w rejonach uprawy buraków.
Objawy.
Od czerwca na liściach pojawiają się plamy o średnicy 2-4 mm, barwy brunatnej, otoczone czerwonobrunatną obwódką. Całe liście lub ich fragmenty porażone żółkną i zasychają [gdy porażone jest 50 % powierzchni]. W miarę zamierania liści, roślina wytwarza nowe, co powoduje wydłużenie górnej części korzenia buraka [główki]. Na nasiennikach objawy choroby widoczne są na wszystkich liściach. Warunki rozwoju i infekcji.
Źródłem infekcji są kłębki nasienne i sadzonki, na których zimują zarodniki grzybów. Grzyb Cercospora beticola zimuje na resztkach roślinnych pozostałych po zbiorze buraka i na porażonych chwastach. Ponadto źródłem infekcji może być obornik, wywieziony jesienią, jeżeli skarmiano liście porażone przez chwościk . Patogen rozwija się intensywnie w warunkach wysokiej wilgotności i wyższej temperatury.
Profilaktyka i zwalczanie.
Zaorywanie resztek porażonych roślin pozostających po zbiorze. Liście skarmiać na okólniku lub w postaci kiszonki. Uprawa buraków na tym samym polu w odstępach kilkuletnich. Stosowanie izolacji przestrzennej między plantacjami nasiennymi a przemysłowymi. Chemiczne zaprawianie nasion.

—————————————–

MĄCZNIAK PRAWDZIWY BURAKA [Erysiphe communis].  Choroba powodowana jest przez grzyb z klasy workowców [Ascomycetes].
Objawy.
Na liściach [po obu stronach]i ogonkach liściowych tworzy się biały, mączysty nalot grzyba.
Warunki rozwoju i infekcji.
Grzyb najczęściej atakuje rośliny podczas suchej pogody i przy wysokiej temperaturze powietrza. Do zakażenia roślin niezbędny jest okres nawilgotnienia liści, występujący podczas występowania mgieł. Przy dużym nasileniu choroby [podczas chłodniejszych dni] może dojść do wtórnego zakażenia przez inne patogeny. Choroba występuje w pierwszym roku uprawy i na nasiennikach.
Profilaktyka i zwalczanie.
Utrzymywanie roślin w dobrej kondycji.

———————————————-

PLAMIK LIŚCIOWY BURAKA /Phoma betae/   Chorobę powoduje grzyb Phoma betae. Występuje przede wszystkim na plantacjach nasiennych buraka.
Objawy.
Na starszych liściach powstają jasnobrunatne, koncentrycznie strefowane plamy o średnicy 1-2 cm, na których tworzą się czarne pierścienie. Silnie porażone liście całkowicie zamierają.
Warunki rozwoju i zwalczanie.
Grzyb rozprzestrzenia się w czasie wegetacji poprzez jednokomórkowe zarodniki konidialne. Zimuje na resztkach pozostałych po zbiorze buraka, na nasionach. Szkodliwość plamika liściowego ma duże znaczenie na plantacjach nasiennych. Choroba obniża jakość plonu nasion. W miarę wzrostu porażenia liści, zwiększa się porażenie nasion, które słabiej kiełkują. Z zakażonych nasion wyrastają rośliny z objawami czarnej nóżki [zgorzeli powschodowej. Chemiczną ochronę roślin w czasie wegetacji należy prowadzić fungicydami zgodnie z zaleceniami. Konieczna izolacja przestrzenna plantacji z nasion od nasienników w II roku uprawy.

—————————————————–

CHOROBY WIRUSOWE

—————————————————–

MOZAIKA WIRUSOWA BURAKA   Chorobę wywołuje wirus, przenoszony przez mszyce. Choroba powodująca duże straty szczególnie na plantacjach nasiennych. Ponadto wpływa na zmniejszenie plonu korzeni i zawartość cukru.
Objawy.
Na najmłodszych liściach chorych roślin pojawiają się żółtobiałe i jasnozielone plamki o różnym kształcie. Plamki dobrze widoczne są pod światło. Na liściu tworzy się charakterystyczna mozaika. Brzegi blaszek lisciowych są lekko pofałdowane lub kędzierzawią się. Nasjstarsze liście zamierają i tworzą się nowe liście ulegające też kędzierzawieniu. Porażenie młodych roślin buraka może doprowadzić do całkowitego zamierania.Na liściach buraków nasiennych objawy są takie same. Przy silnym porażeniu pędy nasienne rozwijają się słabo lub karłowacieją i nie wydają nasion
Warunki rozwoju i zwalczanie
Wirus wywołujący mozaikę jest przenoszony przez mszyce [głównie mszycę trzmielinowo-burakową i brzoskwiniową]. Wirus ten zimuje na roślinach wieloletnich, w burakach nasiennych i w niektórych gatunkach chwastów [komosa, szarłaty]. Wiosną mszyce przenoszą wirus na buraki lub wirus mozaiki może przenosić się mechanicznie. Nie przenosi się przez nasiona. Przy zwalczaniu należy przestrzegać izolacji przestrzennej. Zwalczać mszyce przenoszące choroby i niszczyć chwasty. Przy zwalczaniu należy przestrzegać izolacji przestrzennej. Zwalczać mszyce przenoszące choroby i niszczyć chwasty. .

——————————————–

ŻÓŁTACZKA WIRUSOWA BURAKA   Choroba wirusowa powszechnie występująca we wszystkich rejonach uprawy buraków [pastewnych, cukrowych i ćwikłowych]. Żółtaczka wirusowa znacznie zmniejsza plon korzeni, zawartość cukru i plon nasion.
Objawy.
Nerwy młodych liści ulegają rozjaśnieniu lub żółknięciu. Na starszych liściach następuje stopniowo od brzegów, rozszerzające się żółknięcie. Zżółknięte liście są sztywne, grube i kruche. Na całkowicie żółtych liściach pojawiają się brunatne plamy i następ Zarówno mozaika wirusowa i żółtaczka wirusowa mogą wystąpić na tej samej plantacji i na tej samej roślinie.
Warunki rozwoju i zwalczanie.
Żółtaczkę wirusową wywołuje wirus porażający także szpinak i wiele gatunków chwastów. Wirus może przezimować tylko w żywej roślinie [szpinak zimowy, komosa i inne] a także w zakopcowanych korzeniach buraków. Na plantacji nie rozprzestrzenia się mechanicznie, wyłącznie za pośrednictwem mszyc: burakowo-trzmielinowej i brzoskwiniowej. Zwalczanie identyczne jak przy mozaice buraka następuje stopniowe zamieranie blaszki.

——————————————–

KĘDZIERZAWKA PŁASZCZYŃCOWA BURAKA    Choroba wirusowa, spotykana w rejonach występowania płaszczyńca burakowego, który jest wektorem tego wirusa.
Objawy
Choroba powoduje duże straty poprzez obniżenie plonu. Na najmłodszych liściach chorych roślin nerwy są jaśniejsze i przezroczyste. Ogonki liściowe są grube i krótkie. Następnie liście ulegają skędzierzawieniu [marszczą się, są pofałdowane] i zaczynają przypominać główkę sałaty. W stadium mocno zaawansowanym choroby, najstarsze liście zamierają a młode liście ulegają kędzierzawieniu ,wskutek czego główka buraka ulega wydłużeniu i staje się stożkowata.
Warunki rozwoju i zwalczanie
Choroba występująca na młodych roślinach może spowodować całkowite zamieranie roślin. Wirus kędzierzawki płaszczyńcowej rozpowszechnia się jedynie za pośrednictwem płaszczyńca burakowego. Należy zwalczać chemicznie płaszyńca burakowego [zgodnie z zaleceniami].  

——————————————–

PARCH ZWYKŁY BURAKA   Chorobę wywołuje bakteria Streptomyces scabies. Jest to choroba dość rzadko występująca w Polsce.
Objawy
Na korzeniach pojawiają się skorkowaciałe, brunatne wzniesienia i spękania.
Warunki rozwoju i zwalczanie
Parch zwykły występuje na glebach lekkich, suchych, alkalicznych lub świeżo wapnowanych. Sprawca choroby posiada wiele roślin żywicielskich. Oprócz buraków atakuje: marchew, ziemniaki, brukiew, rzodkiew i inne. Głównym źródłem zakażenia jest zainfekowana gleba. Nie należy wapnować gleb bezpośrednio przed uprawą buraków oraz unikać uprawy po roślinach wrażliwych.  

 

——————————————————-

SZKODNIKI BURAKÓW

——————————————————

MSZYCA TRZMIELINOWO-BURAKOWA owad z rodziny mszycowatych, występuje w Polsce powszechnie. Jest gatunkiem dwudomowym, zimującym w postaci jaj przytwierdzonych do kory pnia i gałązek trzmieliny, kaliny.
Obraz uszkodzeń
Wiosną i latem na dolnej stronie liści buraków w I roku uprawy oraz na pędach i kwiatostanach nasienników można zauważyć kolonie czarnych mszyc. Liście buraka kurczą się , kędzierzawią i zwijają brzegami w dół. Roślina źle rośnie a opanowana we wczesnym okresie wzrostu może zginąć. Gatunek tych mszyc może opanować buraki w bardzo wczesnym stadium rozwoju i może spowodować zamieranie wschodzących roślin. Mszyca burakowa wyrządza szkody pośrednie, przenosząc wirusy powodujące choroby wirusowe.
Zwalczanie
Plantacje buraków ćwikłowych konsumpcyjnych należy lokalizować z dala od plantacji nasienników, z których mszyce przenoszą się na młode siewki. Do zwalczania mszycy na plantacjach należy przystąpić po zaobserwowaniu jej osobników na liściach buraków, stosując preparaty na podstawie “Programu ochrony roślin warzywnych”. Krzewy są żywicielem pierwotnym, na których wiosną rozwija się kilka pokoleń [2-4].Uskrzydlone mszyce przelatują na żywiciela wtórnego [letniego], którym są buraki ćwikłowe i inne rośliny warzywne [bób, fasola, pomidor] oraz chwasty [komosa, oset]].  

——————————————

MĄTWIK BURAKOWY   nicień z rodziny mątwikowatych. Mątwik burakowy zasiedla rośliny przy pomocy larwy inwazyjnej drugiego stadium [cieniutka, przezroczysta].Po znalezieniu rośliny żywicielskiej wnika do wnętrza korzenia. Larwa linieje i staje się grubsza. Przekształca się w dojrzałą samicę, mechanicznie przerywa korzeń i wystaje na zewnątrz. Po zapłodnieniu, samica składa jaja i po pewnym czasie zamiera, tworząc osłonę [cystę] do jaj. Cysty w glebie mogą pozostać 5 kilka lat, w oczekiwaniu na odpowiednią roślinę żywicielską.
Obraz uszkodzeń
Zaatakowane rośliny słabo rosną, w upale więdną. Zewnętrzne liście żółkną i zasychają. Pod jesień porażone buraki wydają nowe liście. Korzeń zaatakowanej rośliny składa się z masy poplątanych , drobnych korzonków, tworzących charakterystyczną “brodę”. Mątwik opanowawszy glebę powoduje jej “wyburaczenie”, wpływa na obniżenie plonów korzeni i pogarsza jakość.
Zwalczanie
Na polach, gdzie występuje mątwik burakowy, rośliny żywicielskie [rośliny kapustne, rzepak] powinny następować po sobie co 4-5 lat. Na polu zainfekowanym nicieniami należy uprawiać rośliny chwytne, które nie pozwalają na rozwój mątwika w pełnym cyklu życiowym. Nicienie giną przed uzyskaniem dojrzałości płciowej. Roślinami chwytnymi mogą być takie jak: wczesne odmiany kapusty, kalafiora, szpinak, rzodkiewka – uprawiane na cele konsumpcyjne [mające krótki okres wegetacji]; komosowate: komosa biała i wielonasienna; kapustowate: gorczyca, tasznik; motylkowate : wyka ptasia; rdestowate : rdest powojowy i plamisty.

———————————————

ŚMIETKA ĆWIKLANKA   muchówka z rodziny skierkowatych. W Polsce powoduje szkody na plantacjach na terenie całego kraju, zwłaszcza w okresie suchej i ciepłej pogody. Gatunek ten składa jaja po spodniej stronie liści, w złożach. Śmietka ćwiklanka występuje w trzech pokoleniach w ciągu jednego sezonu wegetacyjnego, przy czym dla buraka szkodliwe może być I i II pokolenie. III pokolenie pojawia się przy końcu okresu wegetacji buraków [koniec sierpnia/wrzesień].
Obraz uszkodzeń
Stadium szkodliwym śmietki są larwy, które po wylęgu z jaj wgryzają się w skórkę liścia i wygryzają miękisz. Powstają na liściu duże, nieregularne plamy zwane minami. Silnie uszkodzone liście usychają. Szczególnie szkodliwe jest I pokolenie śmietki ćwiklanki, które pojawia się w maju na młodych burakach. Zaatakowana roślina wytwarza nowe liście, to hamuje rozwój i przyrost korzenia.
Zwalczanie
W rejonach silnego występowania należy wykonać wcześnie siew i opóźnić przerywkę buraków [niszczy jaja złożone na młodych roślinach]. Przy silniejszym występowaniu śmietki ,zwłaszcza I pokolenia śmietki we wczesnym stadium rozwoju rośliny, konieczne jest stosowanie zabiegu chemicznego przy użyciu środków zalecanych w “Programie ochrony roślin”.

——————————————

OMARLICA CZARNA  jest to chrząszcz z rodziny omarlicowatych.
Obraz uszkodzeń
Stadium szkodliwym są chrząszcze i larwy. Oba stadia żerują na liściach wygryzając w nich nieregularne dziury. W wypadku dużego nasilenia szkodnik może powodować gołożery, pozostawiając tylko nerwy na liściach.
Zwalczanie
W latach masowego występowania chrząszczy należy w momencie zauważenia uszkodzeń opryskać plantacje [np. Owadofos 540 EC]. Zapewnić burakom jak najlepsze warunki rozwoju, siać w dobrze wynawożoną glebę. Blitophaga undata Chrząszcze zimują w stadium dorosłym, w zaschniętych trawach, pod resztkami roślin, w ściółce leśnej itp. Wiosną przelatują na plantacje buraków.  

——————————————

PŁASZCZYNIEC BURAKOWY pluskwiak różnoskrzydły z rodziny płaszczyńcowatych.
Obraz uszkodzeń
Bezpośrednia szkodliwość płaszczyńca jest niewielka. Największe szkody wyrządza płaszczyniec przenosząc wirus kędzierzawki płaszczyńcowej. Po około 60 dniach ujawniają sie objawy chorobowe poprzez zahamowanie wzrostu nerwów liściowych, przy jednoczesnym rozroście blaszki liściowej. Tworzą się wypukłości i liście się zwijają do środka. Zewnętrzne okółki liści żółkną.
Zwalczanie
Należy niszczyć chwasty komosowate, na których szkodnik żeruje. Zniszczenie pierwszych owadów wiosną ma duże znaczenie dla zapobieżenia stratom. Zwalczanie szkodnika na plantacjach należy prowadzić szczególnie w tych rejonach, w których w roku poprzednim zauważono występowanie kędzierzawki płaszczyńcowej. Dorosłe owady zimują na skrajach lasów, na nieużytkach. Wiosną następuje przelot na rośliny żywicielskie [buraki, szpinak]. W maju samice składają jaja na liściach buraków ,z których w następstwie wylęgają się larwy.  

——————————————

TARCZYK MGŁAWY   chrząszcz z rodziny stonkowatych. W Polsce występuje powszechnie na chwastach komosowatych i na zaniedbanych plantacjach. Osobnikiem dorosłym jest chrząszcz o silnie spłaszczonym ciele. W ciągu roku występuje w 2 pokoleniach. Zimują chrząszcze w wierzchniej warstwie gleby lub pod resztkami roślin.
Obraz uszkodzeń
Zarówno larwy jak i osobniki dorosłe uszkadzają liście. Początkowo wygryzane są okrągłe, nieduże “okienka” od spodu blaszki liściowej. Później liście dziurawione są na wylot.
Zwalczanie
Ważnym zabiegiem jest niszczenie chwastów z rodziny komosowatych W przypadku masowego pojawienia się chrząszczy oraz larw należy opryskać plantację . Przy masowym wystąpieniu szkodnika, liście mogą być zjedzone całkowicie z wyjątkiem nerwów.

——————————————–

ROLNICE   motyle z rodziny sówkowatych należące do polifagów tzn. odżywiają się wieloma gatunkami roślin. Rolnice – szarobrunatne gąsienice, do 5 cm. Dotknięte zwijają się w kłębek.. Większość rolnic zimuje w stadium gąsienicy w glebie na głębokości 10-20 cm i te uszkadzają rośliny wiosną. Pod koniec maja , w miejscu żerowania przepoczwarczają się . Stadium poczwarki jest wrażliwe na suszę i niskie temperatury. Następnie wylatują [po 10 – 40 dniach] motyle, które po wylocie składają jaja wprost do ziemi lub na przyziemnych częściach roślin. Z jaj wylęgają się gąsienice, które powodują szkody późnym latem i jesienią, a po przezimowaniu także wiosną. W Polsce u wielu gatunków rolnic rozwija się jedno, u niektórych dwa pokolenia.
Obraz uszkodzeń
Żerujące gąsienice ostatnich stadiów rozwojowych wygryzają na powierzchni korzenia mniejsze lub większe otwory lub przegryzają go całkowicie. Nocą gąsienice wychodzą na powierzchnię i żerują na liściach. Uszkadzają nadziemne części roślin, wciągając ich fragmenty do gleby. Mogą kompletnie zniszczyć wschody i młode rośliny, przez co powstają tzw. “łysiny”. Tak uszkodzone rośliny i korzenie obniżają plon, w okresie przechowywania mogą gnić a także mogą być infekowane przez makrooraganizmy chorobotwórcze.
Zwalczanie
Najważniejszym zabiegiem ograniczającym występowanie rolnic jest podorywka wykonana bezpośrednio po zbiorze roślin oraz głęboka orka jesienna. Najskuteczniejszą metodą zwalczania rolnic jest stosowanie insektycydów granulowanych Zaorywanie nieużytków oraz ugorów w znacznym stopniu zmniejsza populację tego szkodnika.

——————–